image/svg+xml

Graf nummer 1132 heeft na 72 jaar eindelijk een naam.

Verhaal

Graf nummer 1132 heeft na 72 jaar eindelijk een naam.

Plaatje bij verhaal: naamloos_graf_1132.jpg

Het was een beschieting door een Engelse bommenwerper op 6 februari 1945 die, samen met nog 6 andere bommenwerpers, in Overijssel op zoek waren naar transporten en lanceerinrichtingen van V1 en V2 raketten. Een hunner zag op de dijk bij Wijhe een grote vrachtauto richting Zwolle rijden. De bemanning besloot om aan te vallen en beschoot in enkele duikvluchten de vrachtauto van voren als wel van achteren.

De gevolgen waren enorm, het was een der laatste transporten van Joodse gevangenen richting Westerbork. Bij die aanval zijn 7 hunner onmiddellijk dodelijk getroffen, 1 persoon Willy Polak 31 jr. overleed even later bij de fam. Witholt waar hij zwaar gewond naar binnen was gebracht. Hij werd later te Wijhe begraven.                                 

Op weg naar het ziekenhuis in Zwolle, overleden nog eens 3 personen aan hun verwondingen, Mozes Duis 50 jr, Benedictus Furth 55 jr, Samuel Kool 59 jr. Diezelfde dag stierven in het ziekenhuis nog eens 2 zwaargewonden, Simon de Vries 51 jr. Isidoor Polk 36 jr. en op 7 maart bezweek Rachel Leisen 27 jr. alsnog aan haar verwondingen.

Andere gewonden, zeker 5 personen, waaronder 2 kinderen, werden na behandeling in Zwolle naar een  noodhospitaal gebracht. En na genezing ontslagen.
Een reconstructie van het voorval leerde dat er minstens 40 personen in de vrachtauto moeten hebben gezeten. De meesten zaten gevangen in de Amsterdamse Schouwburg en zijn van daaruit op transport gezet naar Westerbork. Ook onder de Grüne Polizei die het transport begeleidde zijn doden en gewonden gevallen, maar een juist aantal is niet bekend.
Voor het vervoer van de gewonde Joden was men aangewezen op paard en wagen. Anderen al dan niet gewond namen de kans waar om te vluchten. Ze probeerden zo snel als mogelijk een veilige plek te zoeken.

Een hunner, naar later bleek Johanna Kapp, was gewond aan haar been en schouder. Zij werd gevonden in het weiland van landbouwer Drosten aan de Zandwetering.

Riek Drosten begeleidde haar op weg naar een veilige plek. Ze kwamen via de Gelder en de Hamelweg bij landbouwer Hoogeland nabij Langeveldslo, die haar met paard en wagen naar het evacuatiegebouw in Raalte bracht. Van daaruit werd ze opgenomen in het Raalter ziekenhuis.

Daar is zij ca. 14 dagen verpleegd en verzorgd en had daar veelvuldig contact met Willem Albers van het plaatselijk verzet. Aan hem vertelde zij dat haar man was ondergedoken in Wageningen en zij graag wilde dat hij naar Raalte kwam. Haar werd ontraden om contact met haar man te zoeken. Men vond dat te gevaarlijk, maar desondanks kwam hij, Martijn Schatz, toch onverwachts in Raalte aan. Samen doken zij onder, via bemiddeling van het verzet in Raalte, op de boerderij van de fam. Rechterschot aan de Schoonhetenseweg waar zij overigens de beschikking kregen over een eigen slaapkamer. Op die boerderij waren overigens meerdere onderduikers, die vaak 's avonds gezamenlijk in de keuken elkaars gezelschap zochten. Bij onraad zochten zij allen een plek in een schuilhut verborgen in een nabij gelegen bos, ondergronds en verstevigd met balken, takken, mos, gras- en heideplaggen.

De fam. Rechterschot had natuurlijk wel een vermoeden dat er Joodse onderduikers bij zouden kunnen zitten, maar wisten niet alles van hun tijdelijke inwoners.

De kinderen Rechterschot hebben goede herinneringen aan die tijd. Ze hadden een goed contact met o.a. Johanna Kapp, die vaak met de kinderen bezig was.

Maar Johanna Kapp werd ziek, zij kreeg difterie, een erg besmettelijke ziekte.

Dr. Van der Werf uit Raalte is nog bij haar geweest, maar kon ook niets meer voor haar doen.

Zij overleed op 29 maart 1945.

Martijn Schatz vroeg aan vader Rechterschot of hij samen met hem wilden bidden, bij en voor zijn vrouw. Toen wist hij zeker dat het Joden waren; hij vertelde: Martijn zette zijn petje op en ik deed mijn pet af.

Na de oorlog heeft Martijn Schatz een boom laten planten in het Westerweelwoud op de helling van de Israëlische berg Efraïm in Galilei, uit dankbaarheid voor de hulp van de familie Rechterschot ontvangen.

Maar toen had men een probleem, hoe kon je zonder problemen op een nette manier van een overleden Joodse onderduikster afkomen.

In het geheim werd zij op een platte wagen afgevoerd naar de algemene begraafplaats in Raalte en begraven in graf nr. 1132 (zie artikel in de Stentor van 17 april 2007). Het Raalter verzet heeft hier ongetwijfeld een rol in gespeeld. Anno 2017 was het nog steeds naamloos aanwezig. Bij haar graf stond enkel het nummer 1132. Maar daar is nu verandering in gekomen, sinds half juli staat haar naam nu op haar graf aan de Westdorplaan in Raalte.

De volgende dag doet Cornelis Evert Jan Peet (lid van het Raalter verzet) hoofd ener school aangifte van het overlijden van de Jong, Johanna oud twee en dertig jaren, zonder beroep, geboren te Worms, Duitsland, wonende te Renkum, echtgenote van Bledgen, Martijn, dochter van de Jong, Johan en van Kapp, Hendrika, beiden overleden, alles onder valse verzonnen namen om de Joodse identiteit te verzwijgen.

In 1953 werd een akte opgemaakt bij de Zutphense Arrondissement Rechtbank, waarin door getuigen werd verklaard dat de aangegeven Johanna de Jong in werkelijkheid Johanna Kapp was, geboren op 12-12-1912 te Worms Duitsland, dochter van Moritz Kapp veehandelaar en Selma Sara Marx.

In die opgemaakte akte staat ook dat zij te Amsterdam gehuwd is met Martijn Schatz op 13 augustus 1941 en zij eerder gehuwd geweest is met Martijn Spitz welk huwelijk ontbonden is.

Het 1e huwelijk was een schijnhuwelijk, om zodoende de Nederlandse nationaliteit te verkrijgen.

Johanna Schatz-Kapp is dus op gegeven moment opgepakt, haar man en schoonmoeder niet. Waarom zij wel en de andere familieleden niet, geven de archieven niet prijs, werd op transport gezet naar Westerbork, waar zij dus zoals hierboven omschreven nimmer is aangekomen.

Anton Heijmerikx.

anton@heijmerikx.nl

 

Auteur:Anton Heijmerikx
Trefwoorden:Tweede Wereldoorlog, Jodenvervolging
Personen:Johanna Kapp, Willy Polak
Periode:6/2/1945
Locatie:Wijhe
Thema's:Wijhe en de Tweede Wereldoorlog

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.